Wat te doen met iemands bankrekening en spaarrekening na diens overlijden? Krijgt de bank automatisch bericht of moet je dat zelf doen? Hoe lang kun je nog bij het geld? Wie hebben toegang? Allemaal vragen die omhoog komen rondom een bankrekening na overlijden. Hoe beter je je van tevoren informeert, hoe minder gedoe naderhand ontstaat. 

Als je te maken hebt met de afwikkeling van een erfenis, dan komt er meer bij kijken dan alleen de bankzaken. In een eerder blog schreef ik hierover. Onderaan dat blog vind je enkele handige links van organisaties die je hierbij kunnen helpen. Denk ook aan de sociale media. Vaak heeft iemand meerdere profielen en accounts die aandacht nodig hebben na diens overlijden.

Wat doet de bank na een overlijden?

De bank wordt niet automatisch ingelicht over iemands overlijden. Dit moet je zelf doen. Hoe dit precies moet, verschilt per bank. Informeer hier dus naar bij de betreffende bank. De meeste banken hebben een nabestaandendesk die je kunt bellen. Op hun websites vind je alle informatie hierover.

Zodra de bank is geïnformeerd, zal deze de tenaamstelling van de rekening van de overledene aanpassen. Bij de naam van de overledene komt ‘de erven van’ te staan. Dit maakt duidelijk aan ontvangers van betalingen dat deze persoon is overleden. Dit is iets wat je eventueel later nog kunt aanpassen. Wat er verder met de rekening gebeurt lees je hieronder, bij de afzonderlijke soorten bankrekeningen.

Persoonlijke bankrekening na overlijden

Als de overledene een bankrekening heeft die alleen op zijn of haar naam staat, dan zal de bank deze blokkeren zodra ze geïnformeerd is over het overlijden. Zaken zoals het internetbankieren, pasjes en creditcards zijn niet meer bruikbaar. Let op: dit geldt ook voor als je als gemachtigde toegang had tot de bankrekening. Jouw toegang als gemachtigde wordt ook geblokkeerd.

Noodzakelijke betalingen zoals huur, water, gas en licht kun je als enige nog via de rekening laten lopen. Daarnaast zijn banken verplicht om de uitvaartkosten van de geblokkeerde rekening te laten betalen. Informeer bij de bank welke gegevens de bank hiervoor precies nodig heeft behalve de factuur van de uitvaart.

Het is mogelijk om de rekening te laten deblokkeren. Als er nog redelijk wat geld op staat, dan heb je daar een verklaring van erfrecht voor nodig. Als er weinig saldo meer op staat dan voldoet meestal een gezamenlijke verklaring van de erven. Meer informatie hierover vraag je na bij de bank. 

Een en/of rekening

Als de overledene een gezamenlijke rekening had met bijvoorbeeld zijn of haar partner, dan wordt deze en/of rekening niet door de bank geblokkeerd. Het internetbankieren en de pasjes van de overledene worden wel geblokkeerd. De andere persoon met wie de overledene de en/of rekening had, blijft gewoon toegang houden. Bij de naam van de overledene komt ook in dit geval ‘de erven van’ te staan. Dit kun je eventueel later laten aanpassen.

Het kan voorkomen dat de overledene een en/of rekening had met iemand die niet de juridische erfgenaam is. In dat geval komt de nalatenschap, waaronder het (aan)deel van de overledene in het banksaldo, toe aan de erfgenamen van de overledene.

Spaarrekening

Een spaarrekening op eigen naam wordt ook door de bank geblokkeerd. Het is mogelijk de spaarrekening te laten deblokkeren, mogelijk met een verklaring van erfrecht. Informeer hierover bij de bank aangezien elke bank eigen regels hanteert. Dit geldt ook voor spaarrekeningen met een vaste looptijd. Of deze pas uitgekeerd worden na het aflopen van de looptijd of al eerder vanwege overlijden moet je navragen bij de bank.

Als de overledene een en/of spaarrekening had met zijn of haar partner, dan loopt deze spaarrekening door. Ook hier komt bij de naam van de overledene ‘de erven van’ te staan. Hoe de bank verder omgaat met deze gezamenlijke spaarrekening vraag je na bij de bank.

Wie mag beschikken over de bankrekening na overlijden?

Wie er mag beschikken over de bankrekening van je overleden dierbare staat in de verklaring van erfrecht. De gevolmachtigde of de executeur is bevoegd, net als de erfgenamen tezamen of de erfgenamen samen met de ander met wie hij of zij een en/of rekening had (ik bedoel niet de partner in dit geval). Wie dit precies is of zijn staat vermeld in de verklaring van erfrecht.

Automatische incasso’s en periodieke overschrijvingen

Vaak lopen er automatische incasso’s en periodieke overschrijvingen via de bankrekening van een overledene. Denk hierbij aan verzekeringen, contributies en abonnementen. Veel banken bieden als service een overzicht van deze betalingen. Kijk goed na welke je snel wilt stopzetten en welke nog even moeten doorlopen. Informeer bij de bank hoe je deze betalingen kunt stopzetten. Machtigingen voor automatische incasso’s kun je bijvoorbeeld alleen stopzetten met een intrekkingskaart van de bank, of door een brief met handtekening te sturen aan de organisatie die incasseert.

Tot slot

De bank(en) informeren over iemands overlijden heeft niet de grootste haast. Zodra de bank is geïnformeerd wordt de rekening immers geblokkeerd en is het lastiger om bij het geld te komen. Uiteraard moet je op enig moment contact opnemen met de bank, maar ik adviseer altijd om hier in ieder geval tot na de uitvaart mee te wachten. Je hebt in die eerste week na overlijden namelijk al genoeg te regelen met betrekking tot de uitvaart. Als het afscheid geweest is, heb je wellicht wat meer rust en ruimte om je bezig te houden met dit soort administratieve zaken.

Heb je een vraag over het voorbereiden of regelen van een begrafenis of crematie? Er is tegenwoordig meer mogelijk dan je denkt bij een uitvaart. Of dit nu gaat om de locatie, specifieke wensen van de overledene of nabestaanden, de auto, kist of de aankleding. Bel of mail me gerust, ik sta je graag te woord, volledig vrijblijvend.

De afwikkeling van de erfenis na het overlijden van bijvoorbeeld je laatste ouder, je hebt er maar mee te dealen. Na het moeten regelen van de uitvaart verlang je naar rust. Even niks. Maar eigenlijk moet er dan juist heel veel. Allerlei administratie, abonnementen uitzoeken, opzeggen huur of verkopen van het huis, belastingzaken en ga zo maar door. Soms is er een testament waarvoor je naar de notaris moet. Dit alles is een erfenis of nalatenschap in de breedste zin van het woord.

Je krijgt vaak best wat op je bordje na een uitvaart, in een periode dat je er het minste behoefte aan hebt. Iedereen die overlijdt, laat namelijk iets na. Of dat nou tastbare spullen zijn, een bankrekening, sociale media accounts of schulden. Gelukkig zijn er ook bedrijven die je hiermee kunnen helpen. Die je in dit stuk willen en kunnen ontzorgen.

Afwikkeling erfenis, wat je eerst moet weten

Voordat je begint met de afwikkeling van de erfenis (of nalatenschap), moet je eerst weten wie er recht heeft op de erfenis. Wie zijn erfgenaam? Kort gezegd bepaalt de wet wie erfgenaam is of zijn, als er geen testament is. In de wet staan de volgende groepen benoemd:

• Groep 1: huwelijkspartner of geregistreerd partner en de kinderen
• Groep 2: ouders, broers en zussen
• Groep 3: grootouders
• Groep 4: overgrootouders

Als er geen erfgenamen zijn in de eerste groep, gaat de erfenis naar de tweede groep en zo verder. Schoonfamilie, stief- en pleegkinderen zijn geen erfgenamen, zij worden niet als bloedverwanten gezien. Let op, ook ongehuwd samenwonenden, met of zonder samenlevingscontract, erven niet van elkaar volgens de wet. Dit kan je wel in een testament regelen, maar daar moet je dus zelf actie op ondernemen.

Testament en codicil

Bovenstaande geldt in het geval er geen testament is. Maar hoe weet je of er een testament is opgesteld als de overledene hierover niks heeft verteld? Dit kan je navragen bij een notaris of je kan zelf informatie opvragen bij het Centraal Testamentenregister (CTR). Om te weten te komen wat er in het testament staat, moet je sowieso naar een notaris. De notaris geeft alleen de direct belanghebbenden inzage in het testament. In een testament kunnen overigens andere erfgenamen zijn aangewezen dan de wet bepaalt. Ook niet-familieleden bijvoorbeeld. Belangrijk dus om uit te zoeken.

Naast een testament bestaat er ook zoiets als een codicil. Een codicil moet je los van een testament zien. Je hoeft er ook niet voor naar de notaris. Het is een handgeschreven document, voorzien van datum en handtekening van de opsteller. De overledene kan in dit document bepaalde spullen toewijzen aan bepaalde personen. Denk aan sieraden en meubelen. Ook kunnen er aanwijzingen voor de uitvaart in staan. Wat niet via een codicil mag worden toegewezen zijn geldbedragen, waardevolle verzamelingen, kostbare schilderijen, een huis of een auto. Een wat laagdrempeliger manier dus om je spullen te verdelen voor als je er niet meer bent.

Je bent overigens niet verplicht om een nalatenschap te aanvaarden. Soms blijven er veel schulden achter waar je liever niet mee te maken krijgt. Lees hier meer over de drie mogelijkheden die je hebt bij een erfenis aanvaarden of niet.
Let op, als je te snel bent met waardevolle spullen meenemen uit het huis van de overledene, dan heb je de erfenis al aanvaard (‘zuiver aanvaard’ is de wettelijke term). Ook als je geld opneemt van zijn of haar bankrekening of in zijn of haar auto rijdt. Als je niet zeker weet of je de erfenis wilt aanvaarden, dan moet je dus voorzichtig zijn met dit soort zaken!

Als je eenmaal een erfenis hebt aanvaard, samen met eventuele andere erfgenamen, dan ben je ook verantwoordelijk voor de afwikkeling van de nalatenschap.

Administratieve zaken, waar moet ik aan denken?

Er zijn zaken die op korte termijn na het overlijden geregeld moeten worden en zaken die gerust wat langer kunnen wachten. Het begint eigenlijk al in de week voorafgaand aan de uitvaart. Vóór de uitvaart plaatsvindt, moet er aangifte van het overlijden gedaan worden bij de gemeente. Meestal doet de uitvaartverzorger dit, maar nabestaanden mogen dit ook zelf doen. Na deze aangifte krijg je van de gemeente de ‘Akte van overlijden’, een officiële verklaring dat iemand is overleden. Deze akte kun je nodig hebben bij de afhandeling van zaken bij bepaalde instanties, zoals een bank of verzekeraar. 

De gemeente verwerkt de registratie in de Basisregistratie Personen (BRP). Daarnaast geven ze het overlijden door aan een aantal instanties, daar hoef je dus zelf niks voor te doen. Dit zijn:

• Belastingdienst
• Sociale Verzekeringsbank
• grotere pensioenfondsen
• pensioen- en zorgverzekeraars
• de waterschappen
• Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW)
• Centraal Administratie Kantoor (CAK)
• Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO)
• UWV

Daarnaast worden ook relevante afdelingen binnen de gemeente geïnformeerd, zoals afvalstoffenheffing en rioolrecht.

Naast genoemde instanties die door de gemeente worden ingelicht, blijven er een aantal zaken over die je zelf moet regelen. Denk hierbij aan bankrekeningen, de werkgever inlichten, nutsbedrijven informeren, huur opzeggen of huis verkopen, aangifte bij de Belastingdienst (zie verderop), huisraad verdelen en verzekeringen, abonnementen en lidmaatschappen beëindigen.

Het verschilt natuurlijk per persoon hoeveel werk dit zal zijn, afhankelijk van in welke levensfase iemand zat. Maar het kan best een berg werk zijn. Als je er tegenop ziet, hulp wil of gewoon niet zo handig bent met administratie, lees dan vooral verderop over waar je terecht kan voor hulp.

Belasting overlijden

Na een overlijden zijn er ook een aantal belastingzaken die je moet regelen. De laatste aangifte inkomstenbelasting is er daar een van. De Belastingdienst wordt door de gemeente op de hoogte gesteld van een overlijden. De Belastingdienst stuurt hierna een F-biljet op voor de laatste aangifte inkomstenbelasting. Dit is voor de periode van 1 januari tot aan de datum van overlijden. Afhankelijk van de situatie vult de achtergebleven partner of een van de erfgenamen dit biljet in. Als de overledene maandelijks een voorlopige aanslag betaalde, dan moet je dit zelf stopzetten. Dit gebeurt niet automatisch. Voor meer informatie hierover en specifiek over jouw situatie omtrent belasting overlijden ga je het beste naar de pagina ‘na een overlijden’ op de website van de Belastingdienst of je belt de BelastingTelefoon voor nabestaanden: 0800-235 83 54 (gratis).

Naast de laatste aangifte inkomstenbelasting moet je in sommige gevallen ook een aangifte erfbelasting doen. Als de Belastingdienst verwacht dat de erfgenamen of achtergebleven partner erfbelasting moeten betalen, dan stuurt ze binnen enkele weken na het overlijden een aangifteformulier erfbelasting op. Dit is een uitgebreid formulier. Door het beantwoorden van de vragen wordt duidelijk wat de waarde van de erfenis is. En hoe hoog de erfbelasting zal zijn. Voel je je onzeker hierover of heb je te maken met een complexe erfenis (onroerend goed, eigen bedrijf), dan is het goed om je te laten bijstaan door een specialist. 

Overlijden en social media accounts

Accounts van sociale media platforms maken ook deel uit van een erfenis. Grote kans dat je overleden dierbare wel érgens op zat. Dan hoort dit ook bij de afwikkeling van de erfenis. Wellicht heeft hij of zij aangegeven wat ermee moet gebeuren na overlijden, maar vaak wordt daar helemaal niet aan gedacht. Toch is het goed om erbij stil te staan, want bedrijven geven na overlijden niet zomaar toegang tot accounts. In de gebruiksvoorwaarden van de meeste mediabedrijven is opgenomen dat hun accounts niet overdraagbaar zijn. Dit betekent dat je account na je overlijden in handen komt van het bedrijf, en niet van je nabestaanden. Wanneer je geen inloggegevens achterlaat, maakt dat het erg lastig voor je nabestaanden om ergens bij te kunnen.

Elk sociale media platform zoals Facebook, Twitter en LinkedIn heeft eigen regels wat je bij leven kunt regelen en wat je na een overlijden kan doen. Wil je pijnlijke situaties voorkomen dan moet je je hier echt even in verdiepen.

Waar kan ik terecht voor hulp? Handige links

Hoeveel werk je hebt aan de afwikkeling van een erfenis verschilt natuurlijk per situatie. Wellicht woonde je laatste ouder al een poosje in een verpleeghuis en heb je daardoor al veel dingen moeten regelen en uitzoeken. Of je vader of moeder woonde nog zelfstandig thuis en laat behalve een huis, vooral veel boeken na. Elk scenario is denkbaar en elke vorm van hulp die daarbij past. 

Misschien vind je het helend om alle spullen uit je ouderlijk huis nog eens door je handen te laten gaan. Misschien zit je daar niet op te wachten en zoek je alleen een paar spullen uit die voor jou een emotionele waarde hebben. Hoe dan ook, voor elk aspect bij de afwikkeling van een erfenis kun je hulp inschakelen. Hieronder vind je een aantal handige links.

• Parels en Wijsheid: totale ontzorging bij de afwikkeling van nalatenschap, ook mogelijk om bij leven een lidmaatschap aan te gaan.
• Boedelz Woningontruiming & Boedelafwikkeling: alles rondom woningontruiming, schoonmaak en zorg voor de inboedel.
• Landelijk Steunpunt bij Verlies (LSV): hulp en advies bij rouw en verlies, zowel emotionele als praktische steun.
• Verklaringvanerfrecht.nl: voor het online aanvragen van een verklaring van erfrecht. In deze verklaring staat wie is overleden en wie de erfgenamen zijn. Hiermee kun je als erfgenaam aantonen dat je recht hebt op de bezittingen van de overledene. Een verklaring van erfrecht heb je bijvoorbeeld nodig om aan te tonen dat je over een bankrekening mag beschikken (dit kan per bank verschillen).
• Digital Life Legacy: digitale nazorg na overlijden. Zij maken bijvoorbeeld gegevens beschikbaar die op apparatuur en in accounts van een overledene staan als je er zelf niet bij kan. 
• Duet Executeurs: hulp bij het afwikkelen van een erfenis, coaching als je zelf benoemd bent tot executeur en de mogelijkheid om je eigen nalatenschap alvast te regelen.
• Landelijk Platform Nabestaandenzorg: biedt emotionele en praktische steun na een overlijden. Werkt met professionele nabestaandenbegeleiders door heel Nederland.

Heb je een vraag over nalatenschap, nazorg of een meer algemene vraag over een uitvaart? Bel of mail me gerust, ik sta je graag te woord, volledig vrijblijvend.